Marek Orzełowski

Powrót

Powrót

Siedziałem w rowie na skraju asfaltowej szosy a słońce oprażało mi twarz. Było cicho jak to wczesnowiosennym porankiem pośród pól. Tylko słyszałem strumyka cienkie wody spływające za moimi plecami poprzez łąki. Zastanawiałem się co robić dziś. Czułem to długo wyczekiwane poczucie swobody.
Bolały mnie stopy od długiej wędrówki, dłonie miałem pełne bąbli i zadrapań bo przez ostatni tydzień rąbałem drzewo w okolicznych wioskach, a głowa pękała mi od wczorajszego bimbru. Papierosa skręciłem z resztek, które miałem w kieszeniach mojej markowej kurtki. Splunąłem przed siebie na drogę jak to zapewne czynili przede mną liczni moi bracia we włóczęgostwie, pijaństwie, rozróbie i rąbaniu drzewa. Splunąłem gorzką śliną starego tytoniu.
Tego, czego mi najbardziej w tej chwili brak to kawy, zawsze uwielbiałem kawę białą o poranku do papierosa i do wtóru wstającego dnia. Chłodny wietrzyk musnął mnie swym rąbkiem po nieogolonej twarzy. To niezwykła chwila, myślałem sobie, chwila którą pewnie zapomnę bo jest bez dramaturgii wielu znaczących chwil. Poranek. Kac, który potęguje niemyślenie i pozwala działać i czuć instynktami i nawykami. Droga, przy której siedzę z dobre dwie godziny, a którą nadal nic nie jedzie.
Zajrzałem do swego sfatygowanego plecaka, w którym tylko logo firmy wyglądało przyzwoicie. Miałem stary chleb, miałem resztki bimbru w termosie, miałem plastry szynki. Zapowiadało to dobre śniadanie. Skończyłem palić i wstałem wydając z siebie parę zmęczonych dźwięków by wymieszać alkohol z wodą ze strumyka. Buty pękły mi niedawno, więc stopy miałem mokre już po paru krokach.
Woda wydawała się czysta, zbliżał się ostateczny koniec roztopów bo słońce z każdym dniem przyświecało mocniej i na okolicznych wzgórzach było już widać co jaśniejsze plamy wysuszonej ziemi. U podnóża tych wzgórz była wieś , w której spędziłem ostatni tydzień zarobiwszy sporo grosza na naprawianiu szklarni i wieczornym rąbaniu drzew okolicznym emerytom. Ale jak wszędzie i tam czas musiał dobiec swego końca. Kiedy na niedzielę zjechały się dzieci i wnukowie, moja półcharytatywna działalność zjednoczyła młodsze odrośla rodzin doszukując się w niskich mych zarobkach prób odebrania im łask i dobrej ich czci. A że szklarnia była już gotowa pora była usiąść do wigilii mego odejścia z samogonem, z kiszonymi ogórkami, z własnej roboty wędlinami, chlebem i serem. Gospodarz i jego żona potowarzyszyli mi w ich letniej kuchni z dobrą godzinę i udali się na spoczynek do swego pustego teraz agroturystycznego gospodarstwa.
Wyprostowałem się kiedy wydało mi się iż stosunek alkoholu do wody jest właściwy. Na tyle wyważony by parę łyków do prowiantu rozluźniło moje mięśnie i kości ale nie sponiewierało. Zjadłem siedząc oparty o młody klon i słuchając wsi, w której już zaczęto poniedziałek od dźwięków mechanicznej piły, silników ciągników i aut, piania kogutów, gdakania i wzajemnego nawoływania. Czas zatem przyszedł by kończyć posiłek. Ktoś powinien za chwilę nadjechać.
Musiałem odczekać z dobre półgodziny, w czasie to której dokonałem ponownego przeglądu mojej odzieży i twarzy. Wyglądałem przyzwoicie i czysto. Udało mi się sklecić kolejnego papierosa i postanowić, że od tej pory będę się zaopatrywał w większe ilości tytoniu.
Auto wynurzyło się z zakrętu na granicy wsi i przyspieszało na obiecującej linii prostej szosy. Wtedy, jeszcze z jakieś dwieście metrów wcześniej, wyciągnąłem dłoń do stopu. W takiej głuszy odmowa jest wstydliwa. Auto zwalniało. Grafitowe BMWu zatrzymało się parę metrów za mną. Szyba pełna refleksów i odbić bezlistnych drzew osuwała się z mechanicznym szeptem.
- A, to pan! Proszę wsiadać.
- Dziękuję.
Usadowiłem się w ciepłym, pachnącym cytrusami i drogimi perfumami wnętrzu. Młoda dziewczyna, której absolutnie nie znałem. Niska brunetka z krótko przyciętymi włosami. Ruszyła gwałtownie trzymając dłonie mocno na kierownicy jak początkujący kierowca. Wokół mnie rozsypały się przeróżne kolorowe magazyny, ulotki, listy.
- Nic pan nie mówi. Jedzie pan do miasta?
- Tak, chcę się spotkać z przyjacielem.
- To miło mieć przyjaciół, prawda? Co to by bez nich czasem było?
- Piekło.
Miała miły głos tylko niepotrzebnie modulowała go, z jakiegoś powodu, na niewinny i trzpiotliwy.
- Pani mnie zna?
- Och, może lepiej mówmy sobie po imieniu. Te „pan”, „pani” są takie oficjalne a jesteśmy przecież w podobnym wieku. Marta. To znaczy, nie znam cię, nie mieliśmy przyjemności się poznać, widziałam cię jedynie wcześniej. Babcia mówiła mi o tobie dużo dobrego.
- Dziękuję. Czyli, że poznałem twoją babcię?
- Och, Elżbieta. Mieszka zaraz za sklepem. Taka niziutka, zażywna.
- Tak. Bardzo miła kobieta. I robi wspaniałe ciasta.
- Och, pamiętasz ją! To takie sympatyczne.
Uśmiechnąłem się do niej. Jej głos zaczynał mnie irytować.
- Pracujesz w handlu?
- Ach, te notatki... Wybacz rozwalam je zawsze wokoło. Powinnam się poprawić.
Uśmiechnęła się w niewinny sposób chowając na chwilę szyję w ramiona.
- Tak prowadzę małą kawiarnię przy rynku. Może tam byłeś. „Berlioz”. Mamy takie ciemne marmurowe stoliczki na chodniku.
- Nie, niestety.
Mam mieszane uczucia. Wydaje mi się, że ona się mnie boi. Niby wie kim jestem ale na wsi strach przed obcymi mocno się ukorzenia i trwa przez pokolenia. Po co się więc zatrzymała? Nie wygląda na osobę, która nudzi się we własnym towarzystwie.
Uśmiechnęła się do mojego zamyślenia.
- Przepraszam. Powinienem znać to miejsce?
- Czy ja wiem? Jeśli jesteś typem, który lubi wymuskane rozmowy i potrafi szarpnąć się groszem, to wstyd, że u nas nie bywasz.
Roześmieliśmy się.
Droga przeszła w żwirową z pojedynczymi plamami asfaltu bądź kamieni. Kiedy nadjeżdżał z naprzeciwka samochód nerwowo ruszała kierownicą lecz panowała nad autem. Dokoło ciągnęły się puste pola i mokre wciąż łąki poprzetykane gdzieniegdzie świerkowymi zagajnikami. Kiedyś przyszło mi mieszkać w jednym z takich przez kilka nocy.
Zadzwonił jej telefon.
- Przepraszam cię na chwilę.
Włożyła słuchawkę do ucha i zaczęła rozmowę z kimś bardzo zdenerwowanym. Zdawało mi się, że był to męski głos. Rozmawiała z tym kimś spokojnie i prawie po matczynemu. Ani na chwilę nie zwolniła tempa jazdy, a raczej jakby ta rozmowa ją napędzała, koncentrowała.
Zdjęła słuchawkę.
- Powoli się zaczyna. Początek tygodnia, początek pracy. Muszę jeszcze gdzieś zadzwonić. Nie będzie ci to przeszkadzać?
Sprawnie operowała telefonem, notatnikiem i kierownicą jednocześnie. Wyglądała pewnie i doświadczenie. Kiedy szukała czegoś na ślepo z tyłu za siedzeniem, dekolt jej żakietu powiększył się odsłaniając krągłe brzegi piersi. Nagle bardzo mnie to zabolało, to, że tak dawno nie byłem z kobietą.
- Coś ci podać?
- Gdybyś mógł. Taka broszura z obrazami.
Kiedy rozmawiała wciąż spoglądałem w jej stronę próbując sobie wyobrazić jej ciało. Nosiła ciemną bieliznę, to już wiedziałem. Skupiona od czasu do czasu posyłała uśmiechy temu memu zapatrzeniu. Jakie w łóżku są takie kobiety?
Teraz jej głos, ciało, ruchy należały do świata biznesu, jakby przeszła metamorfozę. Mówiła szybko, składnie, pewnie, gestykulując przy tym dłońmi. Ściągała brwi słuchając, przygryzała wargę, ściszała głos.
Są zapewne ostre, dominujące i pełne niespodzianek.
Słuchając jej czułem się przekonany. Mnie by przekonała, kupiłbym od niej cokolwiek byle tylko sprzymierzyć się z tą jej siłą, byle mnie przygarnęła. Może mnie nawet upokorzać, kupię to od niej bo to, z pewnością, musi być coś warte.
Kiedy skończyła rozmawiać mój erotyczny balast wyparował.
- Przepraszam cię ale praca nie może czekać.
- Rozumiem, nie szkodzi. Jeżeli byś mogła podwieźć mnie jeszcze kawałek do przystanku. Tam będzie łatwiej mi coś złapać. Byłbym wdzięczny.
- Och nie! Daj spokój, mam wobec ciebie dług. Byłeś tak uprzejmy dla mojej babci.
- To był zarobek.
- Ale zrobiłeś to z szacunkiem do starszej kobiety.
Wróciła jej trzpiotliwość ale to, co powiedziała brzmiało stanowczo, skutecznie stawiało opór memu ewentualnemu dalszemu oporowi. Patrzyła na mnie czekając mojej reakcji. Poczułem nagłe skrępowanie.
- To jak? Zostajesz, prawda?
Dotknęła dłonią mego ramienia. To nie było przyjemne. Odwróciła się i wpatrywała w drogę.
- Co teraz planujesz? Zostaniesz w mieście na dłużej, czy ruszasz gdzieś dalej?
- Nie wiem jeszcze. Zatrzymam się parę dni. Nie jestem w tej chwili niczym zobowiązany.
- Tak podejrzewam. To znaczy, nie przeszkadza ci to? Taki sposób zarabiania? Och, to znaczy ja rozumiem, takie mamy czasy, trudno o stałą pracę. Przepraszam, w ogóle nie powinnam cię o to pytać. Pewnie to dla ciebie wystarczająco przykre.
- Nie, nie przepraszaj. Aż tak źle mi nie jest.
- Tak? A rodzina?
- Nie wiem, dawno ich nie widziałem.
Ta rozmowa coś miała mi powiedzieć. Mogłaby to zrobić w łatwiejszy sposób. Może nie jest aż tak dobrym handlowcem.
Zbliżaliśmy się do międzywojewódzkiej. Droga stała się równiejsza i poprzyzdabiana reklamowymi tablicami. Patrzyłem z niechęcią na to śpieszne roisko tandetnych szyldów stawianych przez początkujących biznesmenów.
- Jeśli chcesz zapalić, nie krępuj się. To znaczy pewnie palisz bo czułam zapach tytoniu. Papierosy są w schowku, poczęstuj się. Zatrzymamy się potem. Muszę uzupełnić paliwo.
Obniżyłem nieznacznie szybę i wydmuchiwałem przez szczelinę dym. Powietrze robiło się ciężkie. Czuć je było spalinami. Nie byłem w mieście od miesięcy. Całą jesień i zimę spędziłem na wsi. Byłem na zbiorach owoców, na wykopkach, a całą zimę na kurzej fermie. Nie znalazłem nigdzie jednak mojej starej wsi. Wszystko tam się zmieniało, ludzie się bogacili bądź popadali w ruinę i gorycz. Wieś jaką ja pamiętam była uboga, uparta i rozpita. Samowystarczalna i nieufna. Teraz starsi pozostawali na skrawkach pól, którymi ich potomni już za wczasu handlowali, powstawały ziemskie włości i wokół nich skupiska najemnej siły roboczej. Wyrzuciłem niedopałek i zamknąłem okno.
Zatrzymaliśmy się na małej stacji, na której oknach tkwiły jeszcze resztki bożonarodzeniowych ozdób. Wszędzie widniały oferty zniżek na części samochodowe, a o ścianę budynku opierał się wielki bladożółty cennik. W równym szeregu, za stacją, wyczekiwały wygaszone tiry. Wysiedliśmy z auta.
- Wstąpimy na kawę?
Przytaknęła sięgając bo benzynowy wąż. Wszedłem do, o dziwo, schludnego, ciepłego pomieszczenia mocno jeszcze trzymającego się wystrojem czasu zamian ustrojów. Usiadłem przy najbliższym wolnym stoliku. Nikt z obecnych wewnątrz nie zwracał na mnie uwagi. Paru mężczyzn zajętych było paleniem, wyglądaniem przez okna, słuchaniem ogólnopolskiej stacji. Mówiono coś o politykach. Zamówiłem befsztyk.
Dawno nie jadłem tak przeze mnie lubianego dania. Czułem się jakbym na nie zasłużył. Smakowało mi. Do kawy dolałem nieco z zawartości termosu.
Marta dołączyła do mnie. Wyciągnęła jakieś notatki pełne liczb, przerzucała je szepcząc coś do siebie. Jedząc przyglądałem się jej skupieniu. Czułem podskórnie, że mógłbym być jednak z taką kobietą, coś nas może łączyć. Nie czuliśmy skrępowania własnymi osobami. Przynajmniej ja. No chyba, że to wynika z wzajemnej obojętności a łączy nas jedynie chwilowe zdarzenie.
- Nie jesz?
- Hę? Nie, zjadłam rano obfite śniadanie – odłożyła skoroszyt.- Przepraszam cię ale życie podatnika jest straszne. Jest w porządku?
- Jedzenie? W porządku.
Spojrzała na zegarek a potem przez okno.
- Powinnam...
- Jasne, dziękuję bardzo za podwiezienie.
- Na pewno? Mogę zaczekać aż zjesz. Aż tak bardzo mi się nie śpieszy.
- Jedź. Powodzenia.
Siedziała wpatrując się we mnie i jakby coś w myślach taksując. Zacisnęła wargi, jeszcze raz wyjrzała przez okno.
- W porządku. – Sięgnęła do torebki i wyjęła z tamtąd paczkę papierosów. – To dla ciebie, widzę, że nie masz co palić. Jeżeli nie masz pieniędzy...
- Czy ty chcesz mnie obrazić? Jedź juź, daj mi spokój.
Przestałem jeść. Bawiła mnie jej bieganina oczu i rąk, drażniła ta przesadna troska. Tego od niej nie kupowałem.
- Dobra. Cześć!
Wstała od stolika zabierając swoje dokumenty, telefon, klucze. Wyszła na zewnątrz, stanęła obok samochodu i jeszcze przez chwilę na mnie spoglądała, ni to z zakłopotaniem, ni ze strachem. Wsiadła i jechała do wyjścia.
Skończyłem jeść, zapłaciłem i wyszedłem zapalić. To były mocne papierosy, nie rozpieczętowana paczka.
Małe przekupstwo? Czyżby..? Stąd ta jej troska!? Czy aby na pewno wystarczająco daleko wywiozła mnie od wsi? Jej babcia wcale dobrze o niej nie mówiła. Co za czasy, żeby babcie źle mówiły o swych wnuczkach! Choć korciło mnie by z przekory wrócić do wsi, to chyba jednak wywiozła mnie wystarczająco daleko. Ta transakcja jej się udała.
Usiadłem na wystawionym na zewnątrz, zdezelowanym fotelu. Pachniał wilgocią i czymś nieokreślonym, zwierzęcym. Samochody jeździły wzdłuż stacji bez ustanku, chlapiąc na boki i zostawiając za sobą spaliny. Było coś niebezpiecznie fascynującego w tym nieustannym, spiesznym, bezmyślnym ruchu. Na parkingu zaś panował kontrastujący stupor. Auta stały zszarzałe od zaschniętego brudu, odbijając obojętnie, wzmacniające się słońce. Wyglądały jakby stały tu od zawsze, razem z tym bezlistnym lasem za nimi.
Drzwi od restauracji otworzyły się. Stanął w nich niski, krępy mężczyzna. Przeciągnął się i podciągnął spodnie do granicy sporego brzucha. Wąsy lśniły mu tłuszczem. Potoczył wzrokiem dokoła i spostrzegł mnie.
- Piękny dzień.
- Zapowiada się.
Spojrzeliśmy razem ponad szczyty drzew gdzie panowało słońce na czystym niebie. Naszło mnie nagle by nie wracać jeszcze do miasta, powłóczyć się czas jakiś w tym odradzającym się świetle. Wyciągnąłem paczkę do mężczyzny.
- Nie, dziękuję. Nie palę.
- Jasne. Pracuje pan tu, czy może przejazdem? Pytam, bo szukam okazji i dobrze zapłacę.
- A gdzie pan chcesz jechać?
- Myślałem na północ.
Patrzył na mnie długo jakby czekając jakiejś mojej niezrównoważonej reakcji.
- Ok. Wyglądasz pan bezpiecznie. Pakuj się pan, za parę minut ruszamy.
Wyciągnąłem termos i upiłem łyk. Wyciągnąłem twarz do słońca. W tym wyciągnięciu była ogromna, ciepła tęsknota.